Kur’an ve Atatürk’e Göre Bazı Yönleriyle “Kadın”

“Dünya Yüzünde Gördüğümüz Her Şey Kadının Eseridir.” ATATÜRK

Kur’an’ın indirilişinin birinci amacı kıyamete kadar her zaman ve mekândaki tüm insanlığa tevhit /tek Allah inancını önermek, yani onları her tür şirkten, zulümden, hukuksuzluktan, adaletsizlikten kurtuluşun yolunu göstermektir. Hemen peşinden Kur’an’ın indirilişinin bir önemli amacı, kadını yaşadığı ortamda olması gereken saygın düzeye ulaştıracak hak ve özgürlüklerinin tanınmasının önünü açmaktır. Bu manada Kur’an, kadını korumakta, onu yüceltmekte ve çağlar üstü haklara ulaştırılması gerektiğinin hükümlerini getirmektedir. Bu duygu ve düşüncelerle dünya kadınlar günününde kadınlarımızın gününü en içten saygı ile kutluyorum.

1. Yaratılış Yönünden Kadın

Kur’an’da yaratılışla ilgili ayetler incelendiğinde kadın ve erkeğin; tüm insanların aynı yaratılışla yaratılıp birbirlerinden hiç farkları olmadığı [1] görülür.

“O, sizi bir candan oluşturan ve ondan da, kendisine ısınsın diye eşini yapandır. Ne zaman ki o, onu örtüp bürüdü, o zaman o hafif bir yük yüklendi. Ve bununla gidip geldi. Ne zamanki hanım ağırlaştı, hemen o ikisi Rablerine dua ettiler: “Eğer bize sağlıklı bir çocuk verirsen, ant olsun ki kesinlikle karşılığını ödeyenlerden olacağız.”(A’raf/189)

“Ey insanlar! Sizi tek bir nefisten oluşturan, ondan eşini oluşturan ve her ikisinden birçok erkek ve kadın türetip yayan Rabbinizin koruması altına girin. Ve Kendisiyle birbirinizle dilekleştiğiniz Allah’ın ve akrabalığın koruması altına girin. Şüphesiz Allah, sizin üzerinizde gözeticidir.” (Nisa/1)

2. Atatürk’e Göre Kadın Erkek Arasında Denklik Esastır

“Yaradan insanları iki cins olarak yaratmıştır: Kadın ve erkek… Fakat bu cinsler birbirinin tamamlayıcısı olmak üzere yaratılmıştır. Onlar ki ayrı olarak hiçbir şeydir; fakat birlik halinde bir şeydir, çok büyük bir şeydir. Bütün insanlığın devam edebilmesinin kaynağıdır. Bir toplumun birbirine gerekli olan iki unsurudur. Bu iki unsur her yönden birbirinin yardımcısı, destekçisi, ortağı olmadıkça toplum tamam değildir. Ve onu oluşturan ve oluşturacak olan bütün kurtuluş orduları da yarımdır, zayıftır. Bu iki parça (kadın-erkek) her bakımdan birbiriyle denk olmak zorundadır. Aklın, mantığın, doğanın ve dinin emrettiği şey de budur. Birey olarak iki varlık arasında söz konusu olan bu denklik, toplumun geneli için de  söz konusudur. Dolayısıyla kadınlarımız erkeklerimizle bilimde, teknikte, faaliyette denk olacaklardır, yani aynı olgunluk derecesine ulaşacaklardır. Biri diğerinde aşağı kalmayacak, yaşam ve faaliyette birlikte olacaklardır.”[2]

3. Kız Çocuğu Yüce Allah’ın Bir Lütfudur

Allah’ın, insanlık dünyasının davranışlarından hoş görmediği hatta en fazla gazaplandığı konuların başında, kişilerin kız çocuklarına ve kadınlara karşı takındıkları soğuk tavır ve olumsuz davranıştır. Bu yanlış davranışın düzeltilmesi bağlamında Kur’an’ın, kadın konusundaki konumunu doğru bir şekilde tespit eden Saygıdeğer Prof.Dr. Bayraktar BAKRAKLI Hocamıza kulak verelim.

Kur’an’ın gönderilişinin ana nedenlerinden biri de şudur: 

* Kadına karşı bu yanlış tavır ve davranışı ortadan kaldırmak, 

* Erkek ve kadın arasındaki ayrımcılığı yok etmek,

* Kadını lâyık olduğu şerefli konuma yükseltmek ve

* Kadını, erkeğin zulüm ve haksızlıklarına karşı korumaktır. [3]

“Göklerin ve yeryüzünün hükümranlığı yalnız Allah’ındır. O, dilediğini oluşturur, dilediğine kız çocuk bahşeder, dilediğine de erkek çocuk bahşeder.”

“Yahut Allah, onları erkek ve kız olmak üzere eşleştirir. Dilediğini de kısır yapar. Şüphesiz O, en iyi bilendir, çok güçlü olandır.”(Şura/49-50)

Kız çocuklarını ve kadını öne almak, onlara öncelik vermek bir sosyal âdet değil, aksine ilahi bir uygulamadır. Allah’a inananlar, kız çocuğunu bir lütuf olarak görmeli, bu tarz bir davranışın ibadet olduğunu bilmeli ve bu anlayışı yaymaya çalışmalıdır. Allah’ın lütuf olarak gördüğünü küçümseyen kişi Allah’a isyan etmiş olur. Kız çocuğunu lütuf olarak görmek bir şeydir ve lütuf olan varlık korunmalı, iyi yetiştirilmeli ve en üst düzeyde eğitimi çağdaş psikolojik ve pedagojik yöntemlerle yapılmalıdır.[4]

Şûrâ/49. ayetinde geçen “dişi” sözcüğünün öne alınmasının bir nedeni, erkeğin ondan doğmasıdır. İlk insanın yaratıldığı “nefis” denen “cevher” de dişidir. Böylece, ilahi yaratışta, takdirin /kaderin ilk sırasını dişi almıştır. Dişiyi aşağılamak, ilahi takdirin benimsenmemesi anlamına geleceğinden, büyük bir günahtır.    

4. İslam Tarihinde, Millī Mücadele’de ve Bütün Yaşamda Kadınlar Erkeklerle Ortak Sorumluluk ve Görevde Oldular

Bunu en güzel, en gerçek ve en doğru şekilde Atatürk şöyle açıklamaktadır:

“İslam tarihine bakınız: Doğrudan doğruya Cenabı Peygamberimiz zamanında ve ondan sonra, daima kadınlar bilim ve erdem sahibi olurlardı. Kocalarıyla birlikte savaş meydanlarına, fazilet meydanlarına giderlerdi. O kadınlar ki, savaş meydanlarında erkekleriyle yarışmıştır. İslamiyet zamanında kadınlardan çok büyük âlimler, şairler, yazarlar yetişti. Yeni Türkiye halkını oluşturan toplumun kadınları da; aynı zamanda kocalarına, erkeklerine yardım etmekte ve aynı şekilde vatan ve millet çalışmasında onlara en yüksek derecede destek olmaktadırlar. Özellikle Millī Mücadele’de geçen üç buçuk yıl boyunca, erkeklerini orduya gönderdikten sonra sabanını eline alarak tarlalarını süren, bağını temizleyen, sütünü sağan, pazara giden ve en çok kağnısı ve diğer araçları ile cephane taşıyan kadınlarımız oldu. Dolayısıyla toplumun kuvveti için ve türlü yüksek maksatların elde edilmesi için erkeklerle beraber olması ve birlikte çalışması gereken, kadınlarımızdır. Genel olarak kadınlarımız bütün hayatta erkeklerle ortaktır.”[5]

5. Kur’an’a Göre Kadın ve Erkek Akıl ve Zihinsel Yetenekleri Yönünden Eşit Yaratılmıştır

Atatürk, “Kadın insandır ve aklı başındadır” demiştir.

Yüce Allah’ın yaratmış olduğu erkek, ne kadar insan ise, kadın da o kadar insandır. Öncelikle bunun altının çizilmesi gerekiyor. “Çok tanrılı ve çok karılı” toplumlarda kadının, insan olarak kabul edilmeyişi, erkeğin tutsağı/kölesi şeklinde muhatap alınması bu gerçeği asla değiştiremez.

Yaratan Allah, kadın ve erkeği iki amaç için yaratmıştır:

(1) Sadece Allah’ın buyrukları, talimatı, evrensel değerleri önünde boyun eğmek(Zariyat/56); her tür yardımı da sadece O’ndan istemek(Fatiha/5).

(2) Evreni ve insanı bir kitap gibi okumasını öğrenerek yaratılış yasalarını, doğanın kanunlarını keşfetmek; yeryüzünü mamur hâle getirerek yaşarken başkalarını da yaşatan uygarlık kurmak. Kısaca içindeki varlıkları ehlileştirerek evrene egemen olmak(Bakara/30).

Bu iki görev ve sorumluluğu yerine getirebilmesi için Yaratan Allah, kadını ve erkeği;

(a) Allah’a karşı aciz,

(b) Evrene karşı güçlü yaratmış, donatmıştır ki kadın ve erkek her biri;

– Allah’a karşı aczini idrak ederek sadece O’na boyun eğmeyi, teslim (İslam) olmayı başarabilsin.

– Evrene karşı gücünü ispat ederek bilim, yaşarken yaşatan bir uygarlık ve teknoloji üretmeyi gerçekleştirebilsin.

Yüce Allah, kadın-erkek her insana;

* Beynin % 10’undan oluşan fücura yetenek (iblis),

* Beynin % 20’sinden oluşan duygusal beyin,

* Beynin % 70’inden oluşan takvaya yetenek (selim akıl) vermiştir.

Böylece kadın erkek her insanı,

– Hem olumsuzluğa /fücûra /şerre /batıla /şirke,

– Hem de olumluluklara /takvaya /hayra /hakka /tevhide yetenekli kılmıştır.

Kadın-erkek her insanın beynindeki mantıklı düşünme yeteneği selim aklını (Neo-Korteks) doğru kullanabilmeyi ve evreni tanımayı /anlamayı öğreten kılavuz olarak da Yüce Allah, kitap /vahiy göndermiştir.

Ayrıca kadın-erkek her insanı irade sahibi kılmış ve bu dünyada özgür bırakmıştır. Hesap ve sorgulamanın öteki âlemde olacağını yasalaştırdığı için, bu dünyada dayatma /zorlama yoktur.

İşte akıl ve zihinsel yönden de “erkek ne kadar insan ise, kadın da o kadar insandır”[6] ifademizle anlatmak istediğimiz gerçek budur.

6. Kur’an’a Göre Kadın ve Erkeğin Eşit Hak ve Özellikleri Vardır

Kadın ve erkek her ikisi de “insan olma” özellikleriyle aynı hak, özgürlük, sorumluluk ve görevlere sahiptirler. Saygıdeğer Nörolog Prof.Dr. Gazi Özdemir Bey, “Kur’an Kadını Koruyor” adlı önemli kitabında, Kur’an’a göre kadın-erkek her iki cinsin sahip oldukları hak ve özellikleri maddeler halinde şöyle sıralıyor:  

* Özgür iradeye sahip olmaları yönünden(Ahzap/72)…

* Kur’an, kadının da erkek gibi çalışmasını, kazancı ve mülk sahibi olmasını açıkça belirtmektedir(Nisa/82; Âl-i İmran/197; Nahl/97).

* Allah’a inanma ve tövbe etmeleri hakları ve mümin olmaları yönünden eşittirler(Tevbe/112).

* İbadet etme ve iyi amellerde bulunma hakları yönünden de eşittirler(Bakara/21; Nisa/124).

* Günah işleme ve sevap kazanma hakları(Tevbe/67, 71)…

* Cennet veya cehenneme kendi yaptıkları sonucu gidecekleri yönünden eşittirler(Tevbe/68; Tevbe/72).

* Allah’ın cinsiyet farkı belirtmeksizin Nisa/1. ayetin ilk hitap sözcüğündeki gibi kadın-erkek tüm insanları, özgür irade ve sorumluluk demek olan emaneti taşıyan birer halifesi, prototip görevlisi olarak yaratmış ve emanet sorumluluğunu hem kadın hem erkeğe vermiştir(En’am/165; Ahzab/73).

* Kadın erkek birbirleri için birer giysi/elbise olmaları yönünden de eşittirler(Bakara/187).

* Kadın ekindir/tarladır/kültürdür, erkek çiftçidir. Dolayısıyla birbirlerini tamamlayan, biri için diğerinin gerekli olduğu ikili durumundadırlar(Bakara/223).

* Kadın erkek okuma-öğrenme-öğretme, bilim, sanatsal faaliyetler yapma hakları yönünden de eşittirler(‘Alak/1; Zümer/9).

* Kur’an’a göre Allah’ın indirdiği bilinen kitapların hepsine veya birine ve bir Allah Elçisi’ne inancı olanlar arasında evlilik serbest kılınmıştır(Bakara/221; Nur/32).

* Vasiyet şahitliği ve boşanmak üzere olanları barıştırmada kadının, erkek ile aynı sayıda önerilmesi(Talak/2; Maide/106).   

* Ailece yapılacakmisafirliklerde kadın-erkek birlikte oturmak, yemek yemek sakıncalı bulunmamış ve haremlik-selamlık uygulaması önerilmeyip, şartlara göre hareket edilmesi istenmiştir(Nur/61).[7]

7. Atatürk’ün, “Millī Türk Kadını”Kimliğini Oluşturma Çabaları

Türk kadınlarının bilim, ahlâk, sosyal konular, siyaset ve ekonomide erkeğin yanında eşit şartlarla yer almasını sağlayan Atatürk, “Millî Türk Kadını” kimliğini oluşturma çabalarına ağırlık vermiştir.

“Kadın varlığı milletin bin bir noktadan temelidir.”

“Milletimiz kuvvetli bir millet olmaya azmetmiştir. Bugünün levazımından biri de kadınlarımızın her hususta yükselmelerini temindir” diyen Atatürk’ün, kadın haklarıyla ilgili görüşlerini şu şekilde değerlendirebiliriz:

– “Millî kimliğe sahip,

– Erkekle her alanda eşit Türk kadınını simgeleştirmek.

– Eğitimli,

– Ülkesi ve ailesi için çalışan,

– Milliyetçi ve medeniyetçi,

– Taklitçilikten uzak Türk kadını anlayışı yerleştirmek ve

– Kadına saygın bir konum kazandırmak.

– Batıda kadınlara tanınan hakların Türk kadınına da tanınmasına özen göstermek.

– Türk kadınlarının batılı kadınların sahip olduğu mevkiin üzerinde yer almasına gayret etmek.”[8]

8. Atatürk Devriminin Hedefi Olan “Türk Kadınının Yeteneklerini Açığa Çıkarılmasını Sağlamak”

Günümüzün Güncel Önemli Görevlerindendir

Türk kadınının yeteneklerinin açığa çıkarılmasının hedeflendiği devrimler yapılırken şu amaçlar belirlenmiştir:

* “Çağdaşlaşırken kadına kendi değer yargılarını kaybettirmemek;

*Millî bir kimliğe sahip kılmak,

* Kadını eğitmek ve

* Bilinçli olarak toplum hayatına katmak;

* Saygın bir konum kazandırmak;

* Kadını iyi eş, iyi anne, iyi vatandaş olmaya özendirmek;

* Vatanın geleceğinde önemli bir güç haline getirmek; 

* Kadın erkek eşitsizliğini gidermek.”

Kadın hakları başta olmak üzere her alandaki devrimlerde bu dönemde Türk toplumuna yönetici kadro ve aydınlar tarafından batı örnek gösterilmiştir. Toplumun çağdaşlaşmasını sağlamak için;

– İslâmiyet öncesi Türk tarihinde kadının yeri ve sahip olduğu haklar ön plana çıkarılırken,

– Kadını kısıtlayan sosyal âdetler ve

– Dinî baskının eleştirisi yapılmıştır.

– Kadın erkek eşitliği gerçekleştirilmeye çalışılmış, 

– Kadının sosyal hayata katılması sağlanırken, 

– Kadının amaç dışı kullanılmasına karşı çıkılmıştır. 

– Ucuz işgücü,

– Ahlak dışı hareketler ve oluşumlar,

– Sokak gösterileri toplumun o günkü anlayışa ters düşen, aşırı sayılan istekleri de zaman zaman önlenmiştir.[9]

Mustafa Kemal Atatürk’ün;

“Ey Kahraman Türk Kadını! Sen yerde sürünmeye değil, omuzlar üzerinde göklere yükselmeye lâyıksın” ifadesi,

günümüzde yeniden Cumhuriyetin kurucu ayarlarına dönüş özelinde gerçekleştirilmesi gereken erkekler için öncelikli, önemli, insani ve çağdaş bir görevdir.

Atatürk’ün gerçek demokrasiye katkısının en açık kanıtlarından

biri O’nun “kadın hakları devrimi” idi.

– Kadın erkek eşitliğinin olmadığı,

– Kadınların toplumsal yaşamdan,

– Siyasal yaşamdan dışlandığı bir toplumda gerçek demokrasinin

kurulması olanaksızdır.

Kadın erkek eşitliği mücadelesi,

* Hem demokrasi,

* Hem laiklik mücadelesidir.[10]

Yazımı, Atatürk’ün şu özdeyişleriyle tamamlamak isterim:

“Kadın varlığı, ulusun bin bir noktadan temelidir!”[11]

“Erkeklere ilk öğüdü, ilk eğitimi veren ve onun üzerinde ilk analık egemenliğini ve etkisini kuran, kadındır.”[12]

“Pek yakın bir gelecekte, kadının her anlamıyla erkekle eş olacağı bir dünya doğacaktır.”[13]

***

Kaynakça

[1] Hakkı YILMAZ, Kur’an’a Göre Kadın (İslam Dininde Kadın), İzmir, www.istekuran.com ; www.tebyinulkuran.com ; www.iştekuran.org

[2] Prof.Dr. Cihan DURA, ATANAME, İstanbul, Doğu Kitabevi ve Nergiz Yayınları, s.623.

[3] ve [4] Prof.Dr. Bayraktar BAYRAKLI, Din ve Kadın, İstanbul, 2015, Düşün Yayıncılık, s.13, 15.

[5] Cihan DURA, ATANAME, s.624.

[6] Sedat ŞENERMEN, Atatürk ve Türk Kadını, İstanbul, 2018, Nergiz Yayınları, s.11-12

[7] Prof.Dr. Gazi ÖZDEMİR, Kur’an Kadını Koruyor, İstanbul, 2015, Şira Yayınları, s.96-116.

[8] Leylâ KAPLAN, Cemiyetlerde Ve Siyasî Teşkilatlarda Türk Kadını (1908-1960), Ankara, 1998, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, s.173.

[9] Bernard CAPORAL, Kemalizm’de Ve Kemalizm Sonrasında Türk Kadını (1919-1970), İstanbul, 1999, Cumhuriyet Yayınları, s.652.

[10] Sinan MEYDAN,1923 Kuruluş Ayarlarına Dönmek, İstanbul, 2017, İnkılâp Yayınları, s.413.

[11] Müjgân CUMBUR, ATATÜRK’ÜN El Yazısıyla Kadınlar Hakkında Düşüncesi, Türk Kadını Dergisi, Sayı: 6, 1966, s.19.

[12] Prof. Ayşe AFETİNAN, Medeni Bilgiler ve Mustafa Kemal Atatürk’ün El Yazıları, s.89, TTK Yayını, Ankara, 1969.

[13] A. AFETİNAN, Atatürk’ten Hatıralar ve Belgeler, Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara, 1959, s.58.