Moldova Cumhuriyeti’nin doğusundaki ayrılıkçı bölge Transdinyester, son aylarda Rusya ve dünya medyasının ilgi odağı haline geldi. Rus devletinin askeri işgali altındaki bu bölgeye artan ilgi, mevcut Kremlin liderliğinin Transdinyester sınırındaki Odessa bölgesinin askeri kontrolünü ele geçirmeyi başarmaya yönelik altın rüyası tarafından belirleniyor. Her halükarda Ukrayna cephesindeki durum bu ihtimali teşvik ediyor gibi görünüyor. Moldova Cumhuriyeti’nin doğusundaki ayrılıkçı bölge Transdinyester, son aylarda Rusya ve dünya medyasının ilgi odağı haline geldi. Rus devletinin askeri işgali altındaki bu bölgeye artan ilgi, mevcut Kremlin liderliğinin Transdinyester sınırındaki Odessa bölgesinin askeri kontrolünü ele geçirmeyi başarmaya yönelik altın rüyası tarafından belirleniyor. Her halükarda Ukrayna cephesindeki durum bu ihtimali teşvik ediyor gibi görünüyor. Terörize edildiğini ve “komşu devlet” Moldova Cumhuriyeti tarafından ekonomik ablukaya tabi tutulduğunu iddia eden Tiraspol işgal yönetiminin yürüttüğü histerik propaganda, bu bölgenin daha sonra ilhak edilmesini haklı göstermeyi amaçlayan bir manevradan başka bir şey değildir. Rusya tarafından. Bu arada, ayrılıkçılığın imparatorlukların eski kolonilerdeki nüfuzlarını sürdürmek için kullandıkları klasik bir silah olduğunu belirtelim. Ve bizim durumumuz bir istisna değil. Kremlin, SSCB’nin çöküşünün getirdiği devasa jeopolitik kaybı hiçbir zaman kabullenmedi ve “kaybettiği toprakları” geri alma takıntısından vazgeçmedi. Bu nedenle eski Sovyet cumhuriyetlerinin tümü Rus yayılmacılığının temel çıkarlarının hedefidir.
Şunu da belirtmek gerekir ki Rusya’nın Transdinyester’deki yasadışı askeri varlığı, Transdinyester ayrılıkçılığının varlığını belirleyen tek faktördür. Elbette tüm dünya tarihi, “hak gücü”nün değil, “güç hakkı”nın dayatılmasından başka bir şey değildir. Ve kazananlar tarih yazanlardır. Ancak bu beni, karşıt jeopolitik çıkarların kavşağında bulunan sınır halklarının bakış açısından doğruyu söyleme yükümlülüğümden kurtarmıyor.
1939 Molotov-Ribbentrop Paktı ve SSCB’nin 1940’taki bölgesel genişlemesiyle ilgili tarihsel bir benzetme yapacağım. Mevcut Moldova Cumhuriyeti toprakları (Transdinyester hariç) Romanya devletinin bir parçasıydı. Besarabya’nın SSCB’ye ilhakını bahane eden sihirli formül, Sovyet hükümetinin Vyacheslav Molotov tarafından imzalanan son notunda bulunabilir: “Bugün, Sovyet Rusya’nın askeri geri kalmışlığının geçmişte kaldığı bir zamanda…”
Putin’in kendisi ve ekibinin tamamı Transdinyester’de kendi düzenlerini silah zoruyla empoze ettiklerini resmen iddia ettikleri için bu tarihsel benzetme apaçık ortada. Ve bugün, 28 Şubat’ta, ayrılıkçı bölgenin başkenti Tiraspol’de, “her düzeydeki milletvekillerinin kongresi” adı verilen bir toplantı düzenlendi (Sovyet modeline göre milletvekilleri tüm yerel meclis üyeleri olarak kabul edilir). Ayrılıkçılar, Moldova’nın “ekonomik ablukasına” maruz kalacaklarını haykırıyor ve himayesi altında oldukları Moskova yetkililerinden yardım istiyorlar.
Bu “abluka” neyi içeriyor? Mesele şu ki, işgal bölgesindeki işletmeler, Moldova’nın resmi belgelerine dayanarak, ancak devletimize karşı herhangi bir mali yükümlülük altına girmeden, dünyanın dört bir yanına mal ihraç etmeye devam etmek istiyor. Üstelik bu “vergi cenneti” veya “kara delik”te otuz yıldan fazla bir süredir Gazprom’un sağladığı gaz tüketimi Moldova Cumhuriyeti’nin borç hesabına aktarılıyordu. Ve Moldovalı yetkililer bu isyankar bölgedeki ekonomik faaliyette askeri veya polis değil, tamamen yasal, yasal araçlarla düzen sağlamaya çalıştığında, oradaki mafya liderleri mağdurlaştırmaya ve “uluslararası örgütleri duyarlılaştırmaya” başvuruyor.
Kremlin’in “Transdinyester’deki etnik Rusların çıkarlarını savunmak” yönündeki propagandasının temel yalanlarından birinin çürütülmesi kolaydır. Her şeyden önce, Ruslar bu bölgedeki etnik Rumen (Moldovalı) ve Ukraynalı nüfusa göre azınlıktadır. İkincisi, etnik Rusların çoğunluğu ülkenin başkent Kişinev gibi kentsel bölgelerinde yaşıyor, ancak temel faktör olan Rus askeri varlığından yoksun oldukları için “kendi kaderlerini tayin etme” arayışında değiller.
Sovyet sonrası dönemde Rusya’nın yayılmacı politikasının bir başka stratejisi de Moldova Cumhuriyeti’ndekiler de dahil olmak üzere eski Sovyet cumhuriyetlerinde yaşayanlara kitlesel olarak Rus vatandaşlığı verilmesi olmuştur. Bu strateji, yaşadıkları devletlerin yetkilileri nezdinde çıkarlarını savunma bahanesini amaçlıyordu. Aslında Kremlin, etnik Rusların, uygun koşullar oluştuğunda ilhak etmeye istekli olduğu yeni bağımsız devletlere karşı sadakatsizliğini sistemli bir şekilde besliyor.
Böylece, Rusça konuşan bu halklar, eski Sovyet bölgesinde istikrarı bozan, yıkıcı unsurlara dönüştürüldü. Başka bir ülkede ulusal bir azınlığın rolünü kabullenmenin reddedilmesi, SSCB’de çoğunluk ulus olmanın getirdiği kaybedilen egemenlik statüsüne yönelik takıntıyla birleştiğinde, birçok eski Sovyet cumhuriyeti için önemli bir risk oluşturuyordu. Bu anlamda Transdinyester’deki 200.000 Rus vatandaşı, bu bölgeye yönelik ilhak planlarını meşrulaştırmak için bahane olarak kullanılıyor.
Transdinyester henüz Rusya tarafından resmi olarak ilhak edilmedi çünkü Ukrayna bu devletle ülkemiz arasında. Dolayısıyla bu durumda da coğrafya devletler ve halklar arasındaki ilişkileri belirler. Aksi takdirde Moldova Cumhuriyeti, 2008 yılında ülkenin iki önemli bölgesini kaybeden Gürcistan’ın kaderini paylaşacaktı. Saakaşvili’nin Amerikan kuklası olduğu gerçeğini bir kenara bırakalım. Kendi ülkesinin toprak birliğini yeniden sağlamaya çalıştı ve Rusya bu andan yararlanarak melek gibi barış yapıcılara başvurdu.
Şu anda herkes Putin’in yarınki 29 Şubat’taki konuşmasını bekliyor. Bu Transdinyester’i mi kastedecek yoksa değil mi? Ve eğer öyleyse, doğu Ukrayna’daki dört bölge için senaryo tekrarlanacak mı? Böyle bir sonucu kesinlikle göz ardı edemeyiz. Rus ordusunun Odessa’ya doğru ilerleyiş hızına bağlı olarak hem yarın hem de çok kısa sürede gerçekleşebilir.
Rusya ile kolektif Batı arasındaki çatışmanın genel resmine uyan bu durumda, Batı’daki alternatif medya kendilerini resmi Kremlin politikasının koşulsuz takipçileri olarak sunuyor. Belki Batı Avrupa’dan ya da ABD’den, Sovyet imparatorluğunun hakimiyetindeki bir halkın yaşadığı talihsiz tarihsel deneyime sahip olmayan biri söz konusu olduğunda durum başka türlü olamaz. Ayrıca Stalin’i Troçki’den daha sevimli buluyorlar. Ancak SSCB’nin terörize ettiği halklar, Doğu’daki komşularıyla mutlu bir şekilde bir arada yaşama konusunda farklı bir bakış açısına sahipler. Ve yeniden Kremlin’in efendilerinin kontrolü altına girmek istemiyorlar.
NATO ile Rusya arasındaki çatışmadan bölgemizdeki hiçbir ülke etkilenmeden kalamaz. Moldova Cumhuriyeti anayasası tarafsızlığımızı beyan etse de uygulamada bu statü büyük güçler tarafından göz ardı ediliyor. Tarafsızlığımız ancak Soğuk Savaş sırasında hem SSCB’nin hem de Anglo-Amerikan güçlerinin resmi olarak tarafsızlık statüsüne saygı göstermeyi kabul ettiği Avusturya’nın durumuna benzer bir durumda anlamlı olacaktır. Ancak nasıl savaş sonrası anlaşmalara artık saygı gösterilmiyorsa ve jeopolitik dengesizlik yeni bir dünya katliamına dönüşme riski taşıyorsa, tarafsızlığımızın da önemi yok.
Herhangi bir Moldovalı vatansever, ne tür bir meslek altında, Rus ya da Amerikalı olmak istediğiniz sorusuna şu cevabı vermelidir: “Her ikisi de en kötüsü.” Jeopolitikte tarafsız alan diye bir şeyin olmadığı iddia edilebilir, ancak bu yalan söylemem ve bir işgal biçiminin diğerinden daha iyi olduğunu söylemem gerektiği anlamına gelmez. Üçüncü bir seçeneğin olmadığı söylendiğinde ise bunun sınırdaki ulusların trajedisi olduğunu belirtmekle yetiniyorum. NATO’nun ya da Rusya’nın genişlemesi nasıl meşrulaştırılırsa savunulsun, bu trajedi değişmeden kalıyor, yalnızca dezenformasyon ve karşılıklı suçlamalarla gölgeleniyor.
Iurie Roșca Moldova Hristiyan Demokrat Partisi Başkanı
News
