Bu yazı serisinde batıdaki denizcilikteki batıl inançları anlatan farklı kaynaklardan bir kaç yazı i olacak.
Denizciler çok batıl inançlı insanlardır; işlerini yaparken sıklıkla karşılaştıkları tehlikeler göz önüne alındığında bu belki de şaşırtıcı değildir. Yolculuğun verimli geçeceğine dair bir işaret olarak yorumlanabilecek her şey kollar açık bir şekilde karşılanırken, daha kötü olan her şeye ise tamamen izin verilecekti.
Bu batıl inançlardan bazıları birkaç yüz yıl öncesine dayanıyor. Bazıları diğerlerinden daha mantıklıdır. İşte denizcilerin inandığı türden şeylerin sadece bir kısmı.
Yolculuk Öncesi Bir gemi daha yola çıkmadan önce denizcilerin kaçınmaya çalıştığı birçok şey vardı.
Denizcilikle ilgili belki de en ünlü hurafe, geminin adını değiştirmenin kötü şans getireceği düşüncesidir. Efsaneye göre Yunan deniz tanrısı Poseidon’un, denizde giden her geminin adını tuttuğu bir defter (kitap) vardır. İsmi değiştirmek bir meydan okuma ve onu alt etmeye yönelik bir girişim olarak görülüyor, bu da onun gazabına yol açacak. Herhangi bir kötü şansı önlemek için, yeni isim kabul edilmeden önce, bir isim verme töreniyle orijinal ismin Poseidon’un kitabından çıkarılması gerekir.
Poseidon, denizde giden her geminin adının yazılı olduğu bir defter tutuyordu.
Batıl inançlardan dolayı bazı kişilerin gemiye binmesine bile izin verilmiyordu. Tanrı’nın talimatlarına karşı gelen İncil’deki peygamber Yunus’un, eylemlerinden kaçmaya çalıştıktan sonra yelken açtığı geminin mürettebatı tarafından denize atılması ve bir balina tarafından yutulması nedeniyle bu kişiler genellikle ‘Yunus’ olarak etiketlendi.
‘Yunus’ olarak kabul edilen kişiler arasında rahipler ve din adamları (cenaze törenleriyle olan ilişkileri nedeniyle), kadınlar (erkek mürettebatın görevlerinden ‘dikkatini dağıtabilen’ kişiler) ve kızıl saçlılar vardı. İkincisi ile, eğer bir denizci gemisine binmeden önce bir kızıl saçlıyla karşılaşırsa, ilk önce kızıl saçlıyla konuşmak yerine kızıl saçlı biriyle konuşursa kötü şanstan kaçınılabilirdi. İlk etapta neden kötü şans olarak değerlendirildiklerine gelince, bu kadarı belirsiz.
Ayrıca belirli günlerde denize açılmak da sakıncalı görülüyordu. Buna Perşembe günleri (İskandinav gök gürültüsü tanrısı Thor’dan adını almıştır), Cuma günleri (İsa’nın çarmıha gerildiği haftanın günü) ve Nisan ayının ilk Pazartesi günü (Kabil’in Habil’i öldürdüğü ve sürgüne gönderildiği gün) dahildir. Pazar günleri ise buna kıyasla şanslı kabul ediliyordu.
Hayvanlar Hayvanlarla ilgili, farklı yaratıkların farklı bir kaderi veya talihi temsil ettiği birçok denizcilik batıl inancı vardır.
Örneğin, bir köpekbalığının bir gemiyi takip etmesi, bir mürettebat üyesinin yakın zamanda öleceğinin bir işareti olarak görülüyordu. Benzer şekilde, bazen şeytan balığı veya deniz şeytanları olarak da bilinen manta vatozlarının geminin çapasına yapıştığına ve gemiyi sulu bir mezara sürüklediğine inanılıyordu.
Bir gemiyi takip eden köpekbalıkları hiç iyiye yorumlanabilir mi ?
Ancak tüm hayvanlar kötü şans ya da kötü alamet olarak görülmüyordu. Kediler genellikle bir gemide hoş karşılanırdı, ancak pratik nedenlerden dolayı gemide bulunan fareleri veya fareleri avlayacaklardı.
Bazı denizcilerin ayaklarına horoz veya domuz dövmesi yaptırılırdı, çünkü bunların denize düşmeleri halinde kıyıya giden yolu göstereceği düşünülürdü. Bunun varsayılan kökeni, hayvanların genellikle yüzebilen ahşap kasalarda taşınmasıdır; bu, bir gemi battığında kasaların içindeki hayvanların muhtemelen hayatta kalacağı ve kıyıya yıkanacağı anlamına gelir.
Ve kırlangıçlar genellikle hoş bir manzaraydı ve diğer dövmeler için ilham kaynağıydı. Göçmen kuşlar olarak genellikle uzun mesafeler kat ederler ama ne olursa olsun her zaman evlerinin yolunu bulmayı başarırlar. Ve esas olarak karada bulunduklarından, eğer birinin tespit edilmesi sağlam zeminin çok da uzakta olmadığının bir işaretiydi.
Son olarak, bazı hayvanlar koşullara bağlı olarak hem iyi hem de kötü şans olarak görülüyordu. Gezegendeki en büyük deniz kuşlarından bazıları olan Albatrosların ölü denizcilerin ruhlarını taşıdığına inanılıyordu. Eğer birini görürseniz, bu iyi şans olarak kabul edilirdi, ancak kuş mürettebattan biri tarafından öldürülürse bu şans tersine dönerdi.
Britanya Kütüphanesi bu batıl inancı Samuel Taylor Coleridge’in 1798 tarihli ‘The Rime of the Ancient Mariner’ adlı şiirine dayandırıyor. Şiirde, bir gemi Güney Kutbu’nun buzunda mahsur kalır ve mürettebat, nihai kaçışlarını bir süredir onları takip eden dost canlısı bir albatros’a borçlu olduklarına inanır. Ancak, söz konusu denizci kuşu öldürmek için tatar yayı kullandığında gemi lanetlenir. Ancak denizci kendi yöntemindeki hatayı anladığında lanet kalkar.
Yiyecek Tarihin bir döneminde denizciler tarafından muz, gemilerin taşıması açısından özellikle şanssız bir yük olarak görülüyordu. Bunun için önerilen birkaç neden var. Muz taşıyan gemiler, onları yola çıkmadan önce gidecekleri yere ulaştırmak için hızlı hareket etmek zorundaydı. Mürettebatın zaman kazanmak amacıyla çok fazla risk alması nedeniyle bu aceleye getirilmiş, aceleci yolculukların gemi kazalarıyla sonuçlanma olasılığı daha yüksek olabilir.
Muzların kötü şans olarak görülmesinin birkaç nedeni vardır.
Büyük muz kasaları, şüphelenmeyen denizcileri ısırabilecek zehirli bir örümcek veya yılanı da kolaylıkla gizleyebilir. Ve daha bilimsel olarak, olgunlaşan muzlar, etilen gazı adı verilen bir şeyi açığa çıkarır; bu da yakınlarda taşınan diğer meyvelerin daha hızlı olgunlaşmasına ve dolayısıyla daha çabuk bozulmasına neden olur.
Yiyecek ve içecekle ilgili diğer batıl inançlar arasında, bir fincan çayı bıçak veya çatalla karıştırmanın ve tuz kabını masaya koymadan doğrudan bir denizciden diğerine geçirmenin kötü şans olarak kabul edilmesi yer alır.
Dahası, müzenin balıkçı çatı katının Cornish Quayside galerisinde canlandırdığı Lewis Billing gibi denizciler, cuma günü ıstakoz kaplarının ve yeni balık ağlarının kullanılmasına izin vermenin kötü şans olduğuna inanıyorlardı.
Hava durumu Denizcilik dünyasında hava durumuyla ilgili birçok batıl inancın olması pek de şaşırtıcı değil.
Islık çalmak kadar zararsız bir şey bile kötü şans olarak değerlendirilebilir. Bu, Lewis Billing’in de inandığı bir şeydi. Rüzgâra meydan okumanın ve fırtınanın çıkmasına neden olmanın bir yolu olarak görülüyordu. Ancak bazılarına göre bu, rüzgarın geminin hızlanmasına ve varış noktasına daha çabuk ulaşmasına neden olacak kadar şiddetli olmasına neden olabilir.
Denizcilik dünyasında hava durumuyla ilgili birçok batıl inancın olması pek de şaşırtıcı değil.
Belki de hava durumuyla ilgili görsel olarak en dramatik batıl inanç St Elmo’nun Ateşi’dir. St Elmo Ateşi, adını denizcilerin koruyucu azizinden alan, sürekli atmosferik elektrik patlamalarının kilise kuleleri, uçak kanatları veya gemi direkleri gibi çubuk şeklindeki nesnelerin etrafında mavi veya mor kıvılcımlar oluşturduğu bir hava durumu olgusudur. Denizciler onu binlerce yıldır gördüklerini kaydetmesine rağmen, bilimsel bir kavram olarak anlaşılmaya ancak 1870’lerde başlandı.
Bu yazıda yer alan diğer birçok batıl inanç gibi, bunun iyi ya da kötü şans olarak kabul edilmesi denizciden denizciye değişiyordu. Genellikle kötü hava koşullarına eşlik ettiğinden ve yakın bir yıldırım çarpmasının habercisi olabileceğinden, kötü şans olabilir. Aslında Shakespeare bunu Fırtına’daki fırtınanın habercisi olarak kullanmıştı. Aynı zamanda iyi şans da olabilir, bu, St Elmo’nun bir geminin mürettebatına göz kulak olduğunun ve sert havalarda seyrederken onları koruduğunun bir işareti olarak yorumlanır. Veya bir fırtınanın arka ucunda görülüyorsa, bu, Aziz Elmo’nun denizcilerin dualarını dinlediğinin ve her şeyin yakında sakinleşeceğinin bir işaretiydi.
News
